Waa maxay cilmi-nafsiga shaqsiyadda? cilmi nafsiga shaqsiyadda waa mid ka mid ah laamaha cilmi-nafsiga ee ugu waa weyn uguna caansan. Sidookale shaqsiyadu waa barashadda shakhsiyadda aadanaha iyo sida ay u kala duwan tahay shakhsiyaadka iyo dadka.
Cilmi-nafsiga shakhsiga waa barashadda kobcinta shakhsiyadda iyo astaamaha shakhsiyeed. Sidookale cilmi-nafsiga shakhsiyada waxaa la baranaayay 2000 sano,waxayna bilaawatay Hippocrates waxayna ku baah sanayd aragtida man-dorriyaha iyo aragtidda astaamah. Sidookale shakhsiyada waa laan cilmi-nafsi oo daraaseeya shakhsiyadda iyo kala duwanaashaha shaqsiyaadka. Waxay u jeedadu tahay inay muujiso sida dadku shaqsi ahaan u kala duwan yihiin. Sababo la’Xariira xogag nafsi saani ah.
Meelaha diirada la saarayo waxaa ka mid ah: Baaritaanka dabeecadda aaddanaha iyo isu ekaanshaha nafsiyeed ee u dhaxeeya shakhsiyaadka. Shakhsiyaddu waxay kaloo tilmaameysaa qaabka fikiraddaha,dareenka hagaajinta bulshadda iyo dabeecaddaha si joog ta ah loo muujiyo wakhti kadib oo si xog leh u saameeya fillashooyinka qofka,isfahamka,qiyamka iyo dabeecadaha. Shakhsigu wuxuu kaloo saadaaliyaa fecelinta aadanaha ee dadka kale. Gordon Allport( 1937) wuxuu sharaxay laba siyaabod oo waaweyn oo lagu barto shakhsiyadda : miyir-beelka iyo hadal-haynta. Cilmu-nafsiga nomothetic-ku wuxuu raadiyaa sharciyo guud oo lagu dabaqi karro dad badan oo kala duwan,sida mabda’a is-dhaqaajinta ama astaamaha is-badelka. Cilmi-nafsiyeedku waa is kuday lagu fahmo dhinacyada gaarka ah ee shaqsi gaar ah. Ujeedada , Cilmi-nafsiga shakhsiga waa in la ogaado sababta ay dadka u kala duwan yihiin.
Caqiiqdadooda,dabeecadahooda,shakhsiyadooda. Nooc yada shakhsiyada: Daraasaad cilmi baaris oo lagu sameeyay hab-dhaqanka Bani’aadamka ayaa shakhsiyada aadanaha u kala saartay afar nooc
● Rajo wanaagsan
● Rajo xumo
● kalsoonida
● xaasidnimo
Rajo wanaagsan Qiyaastii 20% dadka dunida ku nool ayaa la aamin san yahay inay lee yihiin shakhsiyadaan ,qofka Hididilo leh xaalad kasta wuxuu ku sug nadaa rajo wanaagsan ,intaa waxaa sii dheer dadkaan waxay noqon karaa kuwa niyad jabsan xaaladaha qaarkood.
Rajo xumo Qofka rajo-beelka ahi waxaa laga yabaa inuu ka shakiyo wax kastoo ku xeeran 20% dadka shakhsiyaadan leh ayaa la aamin san yahay ku nool yihiin dunida,sidookale dadkaan malahan Rajo wanaagsan laakiinse waxay lee yihiin Rajo xun, Tusaale dadkaan waxay Rajayaan Rajo xun oo ma rajayaan Rajo wanaagsan ama waxay Rajay Haayaan ayaa ah wax wanaagsan.
Kalsoonida Qiyaastii 20% dadka dunida ku nool ayaa la’aamin sanyahay inay lee yihiin shakhsiyadaan mid ka mid ah sifooyinka wanaagsan ee kalsoonida dadka waa inay aaminaan nafsadooda waa kalsoonida ugu wayn, waana sifo aad ugu wanaagsan inay u muuqataa shakhsiyad ay dad badani lee yihiin,inaad naftaada kalsooni ku qabto waa kalsooni kuu gaara waana shakhsiyad wanaagsan.
Xaasid nimo Tirada shakhsiyadaan leh way ku kala duwan tahay bulshada ,cilmi baaris la sameeyay ayaa looga hadlay shakhsiyadaan dadka leh 30% dadka dunida ku nool ayaa leh shaksiyadaan ,sidookale dadkaani waa dad aan ogolayn Hormarka dadka markay rabaan inay ka hortagaan dadka Hormarka waxay ku sameeyaan niyad jab aan dhamaad la hayn
Micnaha loo la jeedo shakhsiyadda: Shakhsiyadda waa sifooyin firfircoon oo abaabulan oo uu lee yahay qofka si gaara u saameeya deegaankood,dareenka,dhiirigelinta iyo dabeecadaha xaaladaha kala duwan.
Shakhsiyadda waxay ka soo jeedaa eray laatiin ee personal kaas soo loola jeedo maaskaro masraxeed. Shakhsinimadda “waa dabeecadd firfircoon oo habaysan oo uu lee yahay qofku si gaar ah u saameeyo deegaankiisa ,garashadda ,dareenka, dhiirigelinta iyo dabeecaddaha xaalladaha kala duwan erayga shakhsiyada ama qofnimo wuxuu ka yimid laatiin, oo micnihiisu yahay “maaskaro” Shakhsiyaddu waxay sidookale tixraacaysaa qaabka fikirka, dareenka,hagaajinta, dabeecadda si joogta ah loo soo Bandhigo wakhti kadib kuwaas oo si xoogan u saameeyo waxa uu qofku fillaayo ,sidda aragtidda, qiyamka,shakhsiyaddu waxay sidookale saadaalisaa falcelinta Bani’aadamka ee dadka kale ,dhibaatooyinka iyo walbahaarka.
Barashadda shakhsiyadda:
Barashadda shakhsiyaddu waxay lee dahay taariikh ballaaran oo kala duwan xagga cilmi nafsiga ,oo leh caddooyin aragtiyeed oo badan. Aragtiyadda ugu waa wayn waxaa kamid ah aragtidda (sifadda ) aragtidda nafsiga ah ,cilmi nafsiga, bayoloojiga, dabeecadd ya-qaanka ,kobcinta iyo aragtidda barashadda bulshadda Shakhsiyadda waxay lee dahay taariikh ballaadhan oo kala duwan xagga cilmi-nafsiga,oo leh caddoyin aragtiyeed oo fara badan. Aragtiyadda ugu weyn waxaa ka mid ah aragtida ka-Bixitaanka (sifo), cilminafsiyeedka,Bani-aadanimada,bayoolojiga,dabeecadda, aragtidda horrumarineed,iyo aragtidda barashadda bulshadda. Si kastaba ha ahaatee,cilmi-barayaal badan iyo cilmi- nafsi yaqaano badan si cad uma tilmaamaan naftooda aragti gaar ah oo halkii ay ka qaadan la hayeen hab-isku dhafan. Sidookale in qof walba shakhsiyadiisa leh Cilmi-nafsiga bulshadda iyo cilmi-nafsiga shakksiga: Cilmi-nafsiga bulshadda iyo cilmi nafsiga shakhsiga waa noocyo kamid ah cilmi-nafsiga tijibaada taas oo micnaheedu tahay in guud ahaan labaduba xan baar San yihiin Horumarinta iyo ballaarinta aragtiyaha marka la eego sida loogu dabaqi lahaa aragtiyahaas dunidan la taaban karro. Labaduba waxay nabarayaan hab-dhaqanka heer bulsho iyo mid gaara ahaaneed.
Meelaha ay isku midka ka yihiin : Cilmi-nafsiga bulshadda iyo cilmi-nafsiga shakhsi ahaaneed waxay isku mid ka yihiin ama iska-shabahaan Cilmi-nafsiga wuxuu caan ku hayhay marka bulsho badan meel isugu timaaddo waxaan aragnaa qof bulshaawi ah oo furfuran yacnii qofkaas marka shakhsiyan waa qof furfuran,qofkaas labadaba waa isku darsaday, cagsigeeda bulshaddu haday meel isugu timaaddo waxaan inta badan aragnaa qof iska aamusan, yacnii qofkaas xagga bulshadda wuu ka xirxiran yahay midda shakhsidda ah ayaddana waa qof aan lafahmi karrin,bulshadda iyo shakhsi ahaan tiisaba waa ka xirxiran yahay. Marka labadaa qof ayaan tusssaalle u soo qaatay waxaan darreemayaa inaad fahantay akhriste
No comments:
Post a Comment